Vluchtroutes: brandveiligheidseisen voor bouwplannen volgens het BBL
In dit artikel bespreken we:
- Wat zijn de verschillende soorten vluchtroutes?
- Wat zijn de eisen voor een brandveilige vluchtroute volgens het Bbl?
- Wat zijn de nieuwe regels met betrekking tot brandveilige vluchtroutes?
- Hoe worden gebouwen getoetst aan de eisen van het Bbl?
- Conclusie
Het juist inrichten van vluchtroutes is van groot belang als het gaat om brandveiligheid van bouwwerken. Het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) stelt daarom strenge eisen op waar bouwplannen aan moeten voldoen. Deze kunnen worden getoetst via de Bouwplantoetsing Brandveiligheid. Het is van belang om aan de minimale eisen te voldoen om een bouwvergunning aan te vragen, maar ook om latere aanpassingen te voorkomen. In dit artikel vind je tips om ervoor te zorgen dat je ontwerp voldoet aan de eisen van brandveiligheid.
Wat zijn de verschillende soorten vluchtroutes?
Een vluchtroute wordt gedefinieerd als een route die begint in een ruimte bestemd voor personen, uitsluitend voert over vloeren, trappen of hellingbanen, en eindigt op een aansluitend terrein en vandaar naar de openbare weg. Doorgang door ramen of gebruik van liften is hierbij niet toegestaan. Het Bbl kent verschillende statussen van vluchtroutes, die afhankelijk zijn van hun locatie ten opzichte van brandcompartimenten (BC) en subbrandcompartimenten (SBC). Dit zijn de volgende:
Beschermde vluchtroute (nieuwbouw) – art. 4.68
Een beschermde vluchtroute is een vluchtroute die buiten een subbrandcompartiment, maar nog binnen het brandcompartiment voert, en uitsluitend door verkeersruimten loopt. De rookscheiding tussen het subbrandcompartiment, waar de brand kan ontstaan, en de beschermde vluchtroute zorgen voor de beschermde status.
Beschermde route (bestaande bouw) – art. 3.51
Bij bestaande bouw wordt gesproken over een beschermde route. Het verschil met nieuwbouw is dat deze beschermde route wel door een subbrandcompartiment mag lopen.
Extra beschermde vluchtroute nieuwbouw (art. 4.69) en bestaande bouw (art. 3.52)
Een extra beschermde vluchtroute ligt buiten een brandcompartiment. Het uitgangspunt is: buiten een brandcompartiment mag nooit brand uitbreken. Er is hier dus sprake van een brand- en rookscheiding tussen het brandcompartiment en de extra beschermde vluchtroute. Hierdoor garandeert deze vluchtroute extra bescherming. Een extra beschermde vluchtroute is verplicht bij gebruiksfuncties waarin geslapen wordt.
Veiligheidsvluchtroute (nieuwbouw) – art. 4.70
Een veiligheidsvluchtroute heeft de strengste eisen. Deze vluchtroute is eigenlijk een extra beschermde vluchtroute, maar dan alleen bereikbaar via niet-besloten ruimten. Hierbij mag nergens een directe verbinding zijn tussen een besloten ruimte op de veiligheidsvluchtroute en een andere besloten ruimte. Denk bijvoorbeeld aan een trappenhuis (de veiligheidsvluchtroute) die alleen bereikbaar is via een galerij buiten het gebouw (de niet-besloten ruimte).
Veiligheidsroute (bestaande bouw) – art. 3.53
In de bestaande bouw is een veiligheidsroute onderdeel van een extra beschermde vluchtroute, die door een niet-besloten ruimte loopt en daarna door een ruimte die in de vluchtrichting bereikbaar is vanuit een niet-besloten ruimte. Het verschil met de veiligheidsvluchtroute uit nieuwbouw is dat een veiligheidsroute bij bestaande bouw wél via besloten ruimten tegen de richting in bereikbaar mag zijn.
Praktijkvoorbeeld bij een nieuwbouw wooncomplex:
Wanneer er in een woning in een wooncomplex brand uitbreekt, kunnen bewoners vanuit hun woning via een extra beschermde vluchtroute vluchten. In een woongebouw geldt dat elk appartement een afzonderlijk brandcompartiment is. De verkeersruimte buiten de appartementen wordt daarmee dus automatisch een extra beschermde vluchtroute.
Praktijkvoorbeeld nieuwbouw kantoorgebouw:
Bij utiliteitsgebouwen gelden iets andere regels dan bij wooncomplexen. Stel dat er brand uitbreekt in de kantine van een kantoorgebouw. Alle werknemers die moeten evacueren vanuit hun kantoor (SBC), voeren via een beschermde vluchtroute, nog binnen hetzelfde brandcompartiment, naar het trappenhuis. Daar eindigt het brandcompartiment en begint de extra beschermde vluchtroute, tot aan de uitgang van het gebouw die leidt naar het aansluitend terrein en van daar naar de openbare weg.

Voor een uitgebreide uitleg en meer voorbeelden van vluchtroutes en brandcompartimenten, met name voor nieuwbouw, klik hier en download het document ‘Vluchten bij Brand’.
Wat zijn de eisen voor een brandveilige vluchtroute volgens het Bbl?
In de tabel worden de verschillende vluchtroutes zo duidelijk mogelijk onder elkaar gezet met hun belangrijkste kenmerken en eisen.
Tabel 1: Statussen van vluchtroutes
| Kenmerk | Beschermde route | Beschermde vluchtroute | Extra beschermde vluchtroute | Veiligheidsroute | Veiligheids
vluchtroute |
| Waar ligt de route? | Buiten het SBC maar binnen het BC | Buiten het SBC, in verkeers-
ruimte binnen het BC |
Buiten het BC | Buiten BC, deel van extra beschermde route | Buiten BC, deel van extra beschermde route |
| Bereikbaar-
heid route |
Mag via verblijfsgebieden bereikbaar zijn | Alleen via verkeersruimte | Bereikbaar via verkeers-
ruimte of vluchtroute |
Mag tegen vlucht- richting bereikbaar zijn | Alleen via niet-besloten ruimten bereikbaar |
| Aantal personen (indicatie) | < 60 personen (bestaande bouwnorm) | < 37 personen op één route | > 37 (nieuwbouw)
60-225 (bestaande bouw) |
– | Verplicht bij >150 personen of langere route |
| Max. loopafstand tot veilige plaats | Verschilt per functie | 30 m | 30 m | 30 m | 30 m |
| Minimaal hoogte-
verschil (bij vluchtroute trappenhuizen) |
– | – | >8m (nieuwbouw), >12,5 m (bestaande bouw) | – | >12,5 m |
| Hoeveel m² woonfuncties op aangewezen | – | – | >500 m² | >1500 m² | – |
| Verplicht bij | Slaapfuncties | ||||
| Draairichting deur | – | – | Met vlucht-
richting mee |
Met vluchtrichting mee | Met vlucht-
richting mee |
Andere eisen wat betreft vluchtroutes, gaan vooral over de vrije doorgang. Deze zijn voor nieuwbouw en bestaande bouw in de onderstaande tabel gezet.
Tabel 2: Vrije doorgang gemeenschappelijke verkeersruimten
| Eisen | Nieuwbouw | Bestaande bouw |
| Vrije breedte | 0,85 m (art. 4.180) | 0,5 m (art. 3.55) |
| Vrije hoogte | 2,1 m (art. 4.179) | 1,7 m (art. 3.55) |
| Gemeenschappelijke verkeersruimte vrije breedte | 1,2 m (art. 4.181) | – |
| Hoofdtoegang breedte | 1,5 m (art. 4.181) | – |
| Liftschacht | 1,5 x 1,5 m (art. 4.181) | – |
Wat zijn de nieuwe regels met betrekking tot brandveilige vluchtroutes?
Sinds 1 juli 2024 gelden in woongebouwen strengere regels voor het vrijhouden van vluchtroutes. In gemeenschappelijke verkeersruimten zoals gangen, galerijen en trappenhuizen mogen geen brandgevaarlijke objecten meer staan, omdat deze bij brand rookontwikkeling kunnen versnellen en de vluchtroute kunnen blokkeren.
Zo zijn bijvoorbeeld meubilair of decoratie van brandbaar materiaal en zijn fietsen, scootmobielen, afval of andere opslag niet meer toegestaan. Onbrandbaar meubilair of decoratie mag nog wel, mits de vrije doorgang van 0,85 m wordt behouden.
Gebouweigenaren en VvE’s zijn verantwoordelijk voor het brandveilig beheer en het naleven van deze regels.
Hoe worden gebouwen getoetst aan de eisen van het Bbl?
Gebouwen worden voordat ze in gebruik worden genomen beoordeeld of het ontwerp voldoet aan de brandveiligheidseisen van het Bbl. Voor bepaalde gebruiksfuncties geldt daarnaast een gebruiksmelding (art. 6.1.2) waarbij de eigenaar vooraf gegevens moet aanleveren over onder andere vluchtroutes en brandveiligheidsvoorzieningen. Meer informatie van de brandweer vindt u hier.
Tijdens de gebruiksfase voert de gemeente of brandweer inspecties uit, waarbij onder andere de vluchtroutes, compartimentering en noodverlichting worden gecontroleerd. Uiteindelijk blijven eigenaren en VvE’s verantwoordelijk voor het brandveilig beheer van hun gebouw. De checklist van het NIPV kan hierbij ondersteunen.
Conclusie
Vluchtroutes zijn een cruciaal onderdeel bij het ontwerpen en opstellen van een bouwplan. Door de duidelijke regels van het Bbl kunnen deze eisen op tijd worden meegenomen in het ontwerp en kan de brandveiligheid worden geborgd. Met een bouwplantoetsing brandveiligheid van HBA wordt getoetst of het ontwerp aan alle eisen voldoet, zodat er aanpassingen gemaakt kunnen worden voor het aanvragen van de bouwvergunning.

